این سوره از سوره‌های مدنی بوده و پس از سوره‌ی مجادله نازل شده است. نام دیگر این سوره« اخلاق و آداب» است. این سوره مرتب مؤمنان را خطاب قرار داده و اخلاق والا و زیبا و کردار برتر فردی و اجتماعی را می‌ستاید و مؤمنان را بدان راهنمایی می‌کند. در این سوره پنج بار« یَا أَیِّهَا الَّذِینَ آمَنُوا...» آمده است و به همان اندازه نیز از پنج اصول آداب اسلامی بحث می‌کند:

1-    پیروی از خدا و پیامبر( صل الله علیه و سلم)

2- بزرگداشت مقام پیامبر( صل الله علیه و سلم)

3- بررسی صدق اخبار

4- پرهیز از تمسخر و ریشخند به دیگران و عدم تجسس

5- پرهیز از سوء ظن، غیبت و بدگویی.
محور سوره: محور این سوره درباره‌ی احکام شرعی مربوط به تنظیم جامعه‌ی اسلامی و سر و سامان دادن به آن، بر اساس تربیتی استوار و پایدار و اخلاقی پسندیده است و به همین دلیل به سوره‌ی« اخلاق و آداب» مشهور می‌باشد.
آدابی خاص در ارتباط با پیامبر( صل الله علیه و سلم) و آدابی عمومی حاکم بر جامعه اسلامی و ارتباط برادرانه‌ی میان مسلمانان، جلوگیری از جنگ و دشمنی و آشوب، برقراری صلح و آشتی، حفظ شخصیت و آبروی برادر مسلمان و تلاش برای تسامح و مدارا با تمام اقشار مختلف جامعه.
خداوند به بندگانش می‌آموزد که برادری را میان خود حفظ کرده و از تفرق و اختلاف و کینه بپرهیزند و با دیگران نیز مدارا و تسامح داشته و از دشمنی و نژادپرستی برحذر باشند. مسلمانان حق ندارند که همدیگر را به تمسخر گرفته و همدیگر را با القاب زشت و بدگویی از هم برنجانند.
این چنین این سوره به ما می‌گوید که اسلام دین اخلاق و عمل می‌باشد. بنا براین که در بیشتر آیات، مؤمنان« یَا أَیِّهَا الَّذِینَ آمَنُوا...» مخاطب قرار داده شده اند، پی می‌بریم که ایمان در درجه‌ی اول قرار دارد. انسان باید ابتدا مسیر خود را انتخاب نماید. آنگاه که مسیر بندگی را برگزید، باید کلیه‌ی شرایط و ضوابط آن را نیز بپذیرد و یقین داشته باشد که آنچه مقتضای ایمانش می‌باشد، اخلاقی نیکو و کرداری والا می‌باشد که سعادت خود و خانواده و جامعه و در یک کلام دنیا و آخرتش در گرو آن است.
باید به عنوان یک مسلمانِ پیروِ پیامبر( صل الله علیه و سلم)، از ایشان همچون الگویی نمونه و عملی یاد کرده و به ایشان اقتدا نماییم:« لَّقَد کَانَ لَکُم فِی رَسُولِ اللهِ أُسوَةٌ حَسَنَةٌ...» اقتدا به پیامبری که همچون قرآنی زنده زیستند و پیام‌های آیات خداوند را تمام و کمال اجرا نمودند و خداوند نیز ایشان را می‌ستاید و می‌فرماید:« وَ إِنَّکَ لَعَلَی خُلُقٍ عَظِیمٌ». بنابراین وظیفه‌ی ما نیز پیاده کردن آیات کتاب زندگی در زندگی است، تا زندگی طعم زندگی دهد. به عبارت دیگر قرآن را باری دیگر بر خود نازل نموده و آیه به آیه و عبارت به عبارت را همچون مسلمانان صدر اسلام در خود جاری و باری نماییم.
آنچه که بارها بر آن تأکید شده این است که هرچند صرفاً قرائت قرآن دارای پاداشی نیکو و فراوان است، اما یادمان باشد که کافی نیست و تا زمانیکه که پیام‌های آن را درک نکرده و در زندگی خود بدان عمل ننموده باشیم، پیرو راستین این کتاب ارزشمند بشمار نمی آییم.
سوره‌ی حجرات اخلاق و کردار قرآنی را به زیبایی ترسیم نموده و همچون هدیه‌ای گرانبها در اختیار ما مسلمان قرار داده است. به امید آنکه پیام‌های آن را درک کرده و از آن همچون چراغی روشن برای پیمودن مسیر عبودیت و رسیدن به سعادت دنیوی و اخروی بهره برده و عامل آن باشیم.
پیام‌های آیات 1 تا 5
" یَا أَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُوا لَا تُقَدِّمُوا بَینَ یَدَیِ اللهِ وَ رَسُولِهِ وَ اتَّقُوا اللهَ إِنَّ اللهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ * یَاأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُوا لَا تَرفَعُوا أَصوَاتَکُم فَوقَ صَوتِ النَّبِیِّ وَ لَا تَجهَرُوا لَهُ بِالقَولِ کَجَهرِ بَعضِکُم لِبَعضٍ أَن تَحبَطَ أَعمَالُکُم وَ أَنتُم لَا تَشعُرُونَ * إِنَّ الَّذِینَ یَغُضُّونَ أَصوَاتَهُم عِندَ رَسُولِ اللهِ أُولَئِکَ الَّذیِنَ امتَحَنَ اللهُ قُلُوبَهُم لِلتَّقوَی لَهُم مَّغفِرَةٌ وَ أَجرٌ عَظِیمٌ * إِنَّ الَّذِینَ یُنَادُونَکَ مِن وَرَآءِ الحُجُرَاتِ أَکثَرُهُم لَا یَعقِلُونَ * وَ لَو أَنَّهُم صَبَرُوا حَتَّی تَخرُجَ إِلَیهِم لَکَانَ خَیرًا لَّهُم وَاللهُ غَفُورٌ رَّحِیمٌ"
این پنج آیه در مورد آداب خاص ارتباط با خدا و پیامبر خدا( صل الله علیه و سلم) سخن می‌گویند و ما را به رعایت ادب در برابر پیامبر رحمت( صل الله علیه و سلم) دعوت می‌نماید.
پیام‌هایی که می‌شود از آن استنباط نمود، عبارتند از:
1-    در انجام هر کاری مطیع فرمان خدا و رسول خدا باشیم و فرمان خدا و پیامبر( صل الله علیه و سلم) در اولویت اول قرار دارد و نباید بر اساس میل و آرزوی خود عمل نماییم.
2-    باید بدانیم که در انجام اموراتی که فرمان خدا و پیامبر( صل الله علیه و سلم) بر آن صدق می‌کند، حق اظهار نظر و اختیار نداریم و تنها باید مطیع باشیم.
3-    در مقابل پیامبر( صل الله علیه و سلم) لازم است ادب و احترام را رعایت کنیم. با توجه به اینکه در زمان قید حیات ایشان حضورنداشته ایم، اکنون باید هر گاه از ایشان و احادیث و فرموده هایشان یاد شد، با کمال احترام برخورد نماییم.
4-    یکی از مهمترین راه‌های احترام در مقابل پیامبر( صل الله علیه و سلم)، پیروی از احایث ایشان است.
5-    همچنین از راه‌های دیگر، فرستادن صلوات بر ایشان است.
6-    زمانیکه احادیث پیامبر( صل الله علیه و سلم) خوانده می‌شود، با نهایت ادب و احترام و متواضعانه به آن گوش داده و اجرا کنیم و صدایمان را بر سخنان ایشان بلند نکنیم و نظر خود را برتر از سخن ایشان ندانیم.
7-    اگر در موضوعی آیه‌ای از قرآن کریم و یا حدیثی از پیامبر( صل الله علیه و سلم) آورده شد، باید برای ما اتمام حجت بوده و دیگر سخنی ماورای آن برای گفتن نداشته باشیم و یا به نظرات خود استدلال نکنیم.
8-    باید بدون چون و چرا مطیع خدا و رسولش باشیم و بحثی از اما و اگر و شرط و شروط  نداشته باشیم.
9-    باید مراقب تمام اعمال و افکار و گفتار خود باشیم و سنجیده بگوییم و سنجیده عمل کنیم که مبادا عمداٌ و یا سهواً اعمال نیکمان نیز تباه گردد.
10-    با پیروی از خدا و پیامبر( صل الله علیه و سلم) و پیشی نگرفتن از دستورات آنها، قلب و نفس خود را پاک کرده و با تقوا بیاراییم.
11-    از این طریق یاد می‌گیریم که در مقابل سایر بزرگان نیز با نهایت ادب و احترام برخورد نماییم.
12-    باید بدانیم که انجام هر کار نیکی، دارای پاداشی بزرگ نزد خداوند می‌باشد، بنابراین از انجام هیچ کار نیکی ناامید نشویم.
13-    بدون هماهنگی به منزل کسی وارد نشویم و یا از پشت در و با صدایی بلند و دور از ادب صاحب خانه را فرا نخوانیم.
14-    به ویژه افرادی هستند که برای تمام لحظات زندگی‌شان برنامه‌ای داشته و مطابق برنامه‌ای از پیش تعییم شده حرکت می‌کنند، هنگام ملاقات با این افراد مراقب باشیم بدون هماهنگی ایجاد مزاحمت نکنیم.
15-    تا زمانیکه اجازه داده نشویم، بر خانه‌ی کسی وارد نشده و صبر کنیم تا رخست دهند، با این کار یاد می‌گیریم که صبور باشیم.
16-    در صورتی که صاحب خانه به هر دلیلی اجازه ندادند، دلگیرنشده و ملاقات را به وقت دیگری موکول نماییم.( صحه‌ی سدر داشته باشیم)
17-    باید بیاموزیم که برنامه ای مشخص و منظم برای زندگی داشته باشیم و سعی کنیم به تمام امورات( خود، خانواده و عبادت و جامعه و...) به گونه‌ای شایسته رسیدگی نماییم.( تقسیم بندی وظایف)
18-    زمان را غنیمت بشماریم و برای هر کاری زمانی مشخص اختصاص دهیم.( زمانبندی کارها)
19-    به اوقات خود و دیگران احترام بگذاریم.
20-    اگر به هر دلیلی دچار لغزش و خطایی شدیم، ناامید نشویم و توبه کنیم که خداوند بسی مهربان و آمرزنده است.
ادامه دارد